2023 Spotify Wrapped Türkiye: En Çok Dinlenenler Ne İfade Ediyor?

2016 itibariyle hayatımıza giren Spotify Wrapped, bir zamanlar yılın son günlerinde insanların Instagram hikayelerinde en çok paylaştıkları şey olurdu. O sene en çok kimi dinlediğin, geçirdiğin yıl ve kişiliğinle ilgili takipçilerine birçok ipucu verirdi. Hatta en çok dinlediğin şarkıyı hikayende paylaşman “birine gönderme yapmak” olarak bile anlaşılabilirdi. Şimdilerde Instagram hikayelerde eskisi kadar karşıma çıkmasa da arkadaşlarımın hâlâ yılın Z raporunu almak için heyecanla beklediğini bildiğim Spotify Wrapped öne çıkanları açıklandı. 

Bu yıl İstanbul metro duraklarında yüzlerini sıklıkla gördüğüm, parçalarını duysam mırıldanabileceğim ama ne isimlerini ne de kendilerini tanıdığım birçok sanatçının listeye girdiğini gördüm. Kendi kendime şöyle bir sorguya girdim, “Popüler kültürden mi uzağım, yoksa bu parçalar benim hissettiklerimi yansıtmadığı için mi henüz bu sanatçıları tanımıyorum?”. Bu sorgudan sonra, şarkıları bu kez şarkıcıların fotoğraflarını inceleyip sözleri okuya okuya dinlemeye başladım ve gözüme çarpan ortak temalar oldu. Sanırım 2023 Spotify Wrapped Türkiye, bazı şarkıların milyonlarca kez çalınmasından da çok fazla şey ifade ediyor. 

Sırasıyla Yılın Şarkıları 2023 listesindeki ilk beş şarkı şu şekilde: Aşkın Olayım (Simge), Yana Yana (Semicenk & Reynmen), NKBİ X YAPAMAM – Remix (Lvbel C5 & Güneş), AFFETMEM (BLOK3), Pişman Değilim (Semicenk & Doğu Swag). 

• Çıkarım: Türk sosyal medya kullanıcıları, video içeriği düzenlemede (halk ağızıyla editlemede) ve popüler etmede bir dünya markası. 

Simge’nin bugüne kadar dilimize dolanan birçok şarkısı olmuştur, ancak bildiğim kadarıyla daha önce Beşiktaşlı futbolcu Weghorst’a kadar hiçbiri bir futbolcuyla eşleştirilmemişti. Weghorst’un Manchester United’a transferi sonrasında şarkı Galatasaraylı futbolcu Mauro Icardi için yapılan editlerde yer almaya başladı. Icardi’nin gol sevinci hareketi ve tam o anda arkadan gelen “Gel bir sarayım, aşkın olayım” sözlerinin yer aldığı farklı editler Instagram, Twitter ve TikTok’ta uzun süre karşımıza çıktı. Galatasaray Şampiyonluk kutlaması esnasında Simge ve Icardi’nin yaptığı düet ise edit yapanların hayallerini gerçeğe çevirmiş olabilir. Türk sosyal medya kullanıcılarının bu alanda gerçekten iyi olduğunu söylememin sebebi, sadece bu parça değil. Özellikle TikTok’ta farklı farklı şarkılarla yapılmış dizi sahnelerini görmeniz, ve ezberlediğinizi unuttuğunuz şarkıları tekrardan söylemeye başlamanız çok mümkün (Seni Dert Etmeler, Lafı Mı Olur…). Popüler yapmak istediğiniz şarkılar için Türk sosyal medya kullanıcılarının bu gizli edit gücünden yararlanmanız mantıklı bir hareket olabilir. Hatta belki siz de INJI’nin Bellydancing ile yaptığı gibi kendi TikTok ses ve videonuzu oluşturup şarkınız daha yayımlanmadan bile çok konuşulmasını sağlayabilirsiniz. 

• Çıkarım: Aşk acısı ulusal bir ilham kaynağı.

Türkiye’de bu yıl en çok dinlenen kadın sanatçı Sezen Aksu oldu. Minik Serçe’nin yeri yerinden oynatan ve çılgınlarca göbek atmamızı sağlayan şarkıları da yok değil, ama gerek söz yazarlığı yaptığı gerekse seslendirdiği şarkılara baktığımızda Sezen Aksu’yu daha çok ağlayarak dinlediğimiz bir sanatçı kategorisine almamız daha doğru olur. Aşk, acı ve hüzün uzun bir süre Minik Serçe’nin ilham kaynağı oldu. 2023 Spotify Wrapped sonuçlarına göre listenin ikinci şarkısından itibaren birçok şarkıda bazı ortak temalar var ve bu temalar bize “aşk, acı ve hüzün” temalarının sadece Minik Serçe tarafından değil, birçok sanatçı tarafından kullanıldığını ve sonucunda çok fazla dinlenmeye ulaştığını gösteriyor. “Yana yana sevdik bazen çok kez unutulup”, “Her şeyi mahvettin, Bu kadar kolay olmamalı, Neyse ben de senden vazgeçtim”, “Yapamam, yapamam, Ruhum acı çeker bedene sıkışarak” diyen sanatçıların bu dinlenme sayılarına ulaşmaları bizlere “çaresizlik, sitem, acı, tüm olanlara rağmen dik durabilmek” temalarının Türk halkının hislerini yansıttığını söylüyor olabilir. Gönül isterdi ki en çok dinlediğimiz şarkılar “birlikte eğlenmek, mutluluk, kutlamalar, aşk” gibi insanın içini kıpır kıpır eden temaları anlatsın. Ancak 2023 yılında aşk acısı hem ulusal bir ilham kaynağı hem de ülkedeki insanların aynı anda dinledikleri şarkıların ortak teması oldu.

• Çıkarım: Yeni nesil şarkıcılar size hem bebeğim hem de “baby” diyebilir. 

Son yıllarda İngilizce terimlerin eskisinden daha da çok hayatımıza girdiğini hissediyorum. İş yerinde bazı terimlerin Türkçesini bulmak birkaç saniyemi alırken İngilizcesi aklıma otomatik olarak geliyor. Yapılan işler genelde tek bir ülke ile sınırlı kalmadığından bunun olmasını yadırgamıyorum. Ama artık sadece plaza dilinde değil, Türkçe şarkılarda (özellikle rap türünde) da iki dil ortak kullanılıyor. Listede en çok dinlenen 10 şarkının çoğunda hem “bebek” hem de “baby” kelimelerinin birlikte yer aldığını fark ettim. Durumun kelimenin Türkçesinin akla gelmemesinden değil, bebek ve baby sözcüklerinin kişide yarattığı farklı algılardan kaynaklandığını düşünüyorum. Yani bu şarkıları dinlerken size hem bebek hem de baby diyebilirler, ama ikisini de aynı anlamda mı kullanıyorlar ve sadece kafiye için mi bunu yapıyorlar, yoksa bebek ve baby derken farklı tonlarla mı konuşuyorlar yoruma açık. Kullanılan İngilizce sözcükler bununla da sınırlı değil. Ama bir gözlem olarak (listedeki bu şarkılar özelinde) İngilizce cümlelerin melodisiz, arkada konuşma gibi söylendiğine dikkat ettim.  

• Çıkarım: Yılın en çok dinlenen 10 sanatçısını göz önünde bulundurarak, 2023 yılında 22-25 yaş aralığında bir erkekseniz bu listeye girme ihtimalîniz yüksekti. 

Yılın en çok dinlenen 10 sanatçısının içindeki tek kadın sanatçı Sezen Aksu olmakla beraber, listedeki erkek popülasyonunun yaş ortalamasının da oldukça düşük olduğunu söylemek mümkün. Bu listeye göre, 2023 yılında aslında genç erkek popülasyonunun popüler olma ihtimalî daha yüksekti. Bunun nedenini açıklayabilmek için aklıma birkaç devam sorusu geliyor. Örneğin bu sıralamayı Spotify kullanıcılarının demografik yapısı ne ölçüde etkiliyor, yani listede bu kadar genç ismin yer almasının sebebi Spotify kullanıcıların da genç yaştaki insanlardan oluşması olabilir mi, ya da aynı ilişkiyi en çok dinlenen sanatçıların hâlihazırda popüler olan türlerde müzik yapmasıyla kurmak mümkün müdür bunlar hep tartışmaya açık. Genç sanatçıların önceki nesillere göre sosyal medya kullanımı sayesinde daha hızlı popüler olabilmesi belki yaptığı sanatı kitlelere duyulmak isteyenler için bir avantaj olabilir. Ama öte yandan hızlı parlayıp hızlı sönmemek için yapılan işi, yeni işlerle de desteklemeye devam etmek mantıklı. 

Özetle 2023, müzik konusunda bol bol çıkarım yapabildiğimiz bir sene oldu. Siz de Türk sosyal medya rüzgarını arkanıza alabilen, aşk acısını şarkı sözleriyle ifade edebilen, aralara İngilizce sözcükler yedirebilen biriyseniz listeye girme konusunda şansınız olabilir. 

Yazıyı yazmam konusunda teşvikleri için Beyzanur Cancer’e teşekkürlerimle…