Gülümse
Haziran 3, 2024
Bir Küçük Götürgeçli Elektrikli Şarj Hikayesi : E-Walker
Temmuz 2, 2024
Konuk Yazar : Nisa Karabacak
Çevresindekilere tur rehberliği yapmaktan hoşlananlar için bir kılavuz.
Yakın zamanda Milet Antik Kenti’ne bir ziyarette bulundum. Şimdi öğrendiklerimi sizlerle paylaşma vakti. Arkanıza yaslanın ve bu sayfalardan taşan güneş ışığının tadını çıkarın!
Milet’in Hikayesi
Aydın’ın Didim ilçesinde yer alan Milet’in uzun bir geçmişi var. İlk zamanlarında Ege ve Anadolu’nun bağlantı noktasında bulunan kent, denizaşırı kolonileri sayesinde zenginleşir ve İyonların en önemli liman kentlerinden birisi olarak parlak dönemler yaşar. Daha sonrasında başına gelen Pers işgali sebebiyle önemi azalır. Büyük Menderes Nehri’nin de azizliğine uğrayarak Ege’deki birçok antik kent gibi denizle bağlantısını zamanla yitirir. Sonrasında Roma, Türk beylikleri ve Osmanlı hakimiyetine girdiği süreçler yaşar. Depremler, işgaller, baskınlar gibi birçok şey görüp geçirdikten sonra da günümüze bir zamanların kozmopolit kentinden geriye küçük bir Ege köyü olan “Balat” kalır.
1873 yılından itibaren arkeolojik araştırmalara konu olan ve birçok üniversiteden akademisyenlerce çalışılan kentten çıkarılan eserler birçok müzeye dağılmış durumdadır. Türkiye’deki buluntulara ise antik kentin girişindeki yerel müzede, İzmir ve İstanbul arkeoloji müzelerinde karşılaşabilirsiniz.
Felsefe, Coğrafya, Mimari ve Daha Fazlası…
Özellikle felsefe alanında öne çıkıyor Milet. Çünkü Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes gibi ünlü filozofları yetiştirmiş. Bu filozoflar oluşturdukları ekol ile metafizik inanışların yaygın olduğu antik dönemde sebepleri doğada aramaya başlayarak felsefeye farklı bir soluk getiriyorlar. Okumalarımda bu konu hakkında bir rivayetle karşılaştım:
Günlerden bir gün Zeus fakir bir Miletli ile uzun bir tartışmaya tutuşur. İkisi de bir türlü geri adım atmayınca, tartışma uzayıp gider. Tanrı olmanın avantajıyla Zeus ‘Bana bak, beni daha fazla kızdırma, şimdi bir şimşek çakar, seni cayır cayır yakarım!’ der. Miletli fakir ise gayet sakin bir şekilde; ‘Koca Zeus, bu öfkenle haksız olduğunu nasıl da kanıtladın!’
Bu rivayetle Miletlilerin Yunan tanrılarına kafa tutacak bir düşünce yapısına sahip olduğu anlatılmak istenir. Yani Milet’in akılcı düşünce ve pozitif bilimlerin ortaya çıkışı adına önemli bir yer olduğunu söyleyebiliriz.
Kent, aynı zamanda çok iyi düzenlenmiş ızgara şehir planıyla tanınır ve Miletli Hippodamos’un Dikey Izgara Sistemi temelli kent kavramını uygulayan ilk kişi olduğuna inanılır. Ek olarak Ayasofya’nın mimarı İsidoros da bu memleketten.
Bir diğer önemli isim olan Hekataios ise ilk dünya haritasını çizen kişi olarak tarihe adını yazdırmış.
Haritalarda Gözüken Limanlar Nerede?
Biraz önce Büyük Menderes Nehri’nin azizliğinden bahsetmiştik. Bunu biraz daha detaylandırmak istiyorum.
Ege kıyılarındaki nehirler denge profillerine yaklaşmış olmaları sebebiyle hızlı akmayan, kıvrımlı ilerleyen nehirlerdir. Bu özellikleri onların bolca malzeme taşımasına sebep olur ve her sene taşıdıkları alüvyonlarla Ege kıyısını belli bir miktar doldururlar.
Bu sebeple geçmişte birçok limanı bulunan ve bu limanlarda büyük donanmaları misafir eden Efes, Milet gibi kentler şu anda ovalar tarafından çevreleniyor.
Tiyatro
Milet, sınırları belli olmayan ve geniş alan kaplayan bir site alanıdır fakat biletlerin satıldığı yerden girildiğini düşünürsek bizi tiyatro karşılayacaktır. Bu tiyatro birçok kez yeniden inşa edilmiş olmasına rağmen günümüze gerçek haline en yakın aktarılmış yapı diyebiliriz. Roma dönemindeki versiyonunda 15 bin kişilik kapasitesiyle birçok etkinliğe ev sahipliği yapmıştır.
Bugün tiyatronun üçüncü katı yerinde ise Bizans ve Osmanlı zamanında kullanılmış bir kalenin kalıntıları yükseliyor.
Delphinion
Milet’in en önemli kutsal alanı olan Delphinion, ismini Apollon’un kutsal hayvanı olan yunustan alır. Bu tapınak aynı zamanda Didyma Apollon Tapınağı’na kadar uzanan kutsal yolun başlangıç noktasıdır. Bu ilginç kutsal yol ve dini ritüellerinden gelecek yazılarımda bahsetmeyi planlıyorum.
Milet’in bazı bölümleri zaman zaman sular altında kalabiliyor. Bizim gittiğimiz bahar aylarında Delphinion için de durum böyleydi. Bu olay sebebiyle yapıya yakınlaşamasak da yukarıdaki etkileyici fotoğraf ortaya çıktı.
Kuzey ve Güney Agora
Agora Grekçe’de “toplanmak” anlamına gelir. Ben ise agoraları antik şehirlerin kalbi olarak tanımlıyorum. Herkesin ihtiyaçlarını gidermek için toplandığı; ticari ve sanatsal alanları bulunduran sosyal merkezlerdir.
Bugün tarlaların altında gizlenmiş olsa da Milet’in agoraları zamanında bir hayli görkemliymiş. Dikkatlice bakacak olursanız agoranın bazı yapılarını arazide görebilir ve şehir merkezinin büyüklüğü hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.
Bu kısımla alakalı bir diğer ilginç bilgi ise Agora ve Güney Pazarı arasında bulunan ve iki katlı gösterişli bir giriş kapısı olan Milet Pazar Kapısı’nın, 20. yüzyıl başlarında parçalara ayrılarak Almanya’ya taşınmış olmasıdır. Günümüzde rekonstrüksiyonunu Berlin Pergamon (Bergama) Müzesi’nde ziyaret edebilirsiniz.
Faustina Hamamı
Anadolu’daki en büyük Roma hamamlarından biri olan bu yapıyı, Roma İmparatoru Marcus Aurelius, eşi Faustina için yaptırmış. Soğuk , sıcak, ılık kısımlar; soyunma odaları ve daha birçok bölümün bulunduğu hamam aslında büyük bir kompleks.
Hamam havuzunun kenarlarında boylu boyunca uzanmış nehir tanrısı heykeliyle aslan figürü bulunuyor. Bu heykellerin orijinallerini Milet Müzesi’nde görebilirsiniz.
Rastgele Bir Bilgi
Antik zamanlarda Olimpik güreşçilerin üzerlerindeki fazla yağı sıyırmak için strigilis adı verilen bir alet kullandığını biliyor muydunuz? Bu, bana tereyağını sıyırmak için kullanılan mutfak gerecini çağrıştırdı.
Gezinize Ekleyebileceğiniz Ekstra Rotalar
Milet’e kadar gelmişken çevrede gidilebilecek başka yerlere neden göz atılmasın? Yeni Şirince olarak anılan eski Rum evleriyle süslü Doğanbey Köyü bu bağlamda keyifli bir durak olabilir. Doğanbey’den sonra ise bir taşıtla denize doğru inerek Karina Koyu’nu ziyaret edebilir ve deniz kenarındaki mekanlarda soluklanabilirsiniz.
Tatlı Ege melteminin size doğru esmesi dileğiyle,
Kaynakça
arkeofili.com
